Wat is de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD)?

De EU is de laatste jaren flinke stappen aan het zetten op het gebied van ESG. Met initiatieven als de Europese Green Deal en 'Fit for 55' heeft de EU zich ten doel gesteld om zich aan het klimaatakkoord van Parijs te houden (maximaal 1,5 graden opwarming van de aarde) en voor de gehele EU een Co2-reductie van 55% te realiseren tussen nu en 2030. De handelspraktijken van ondernemingen worden als essentieel gezien voor het behalen van de gestelde doelen. Daarom is de EU bezig met nieuwe wetgeving voor ondernemingen.

De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) is een richtlijn die grote ondernemingen verplicht om in hun jaarverslag te rapporteren over duurzaamheid en sociale kwesties. De richtlijn wordt gezien als het startpunt van nieuwe wetgeving op dit gebied en is op 5 januari 2023 in werking getreden. Een volgende belangrijke richtlijn is momenteel in voorbereiding. Dit betreft de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD). Het voorstel voor deze richtlijn is op 23 februari 2022 door de Europese Commissie gepubliceerd. 

In deze blog leggen we uit wat de CSDDD inhoudt en voor welke ondernemingen de verplichtingen gaan gelden.

Wat houdt het voorstel voor de nieuwe Europese richtlijn 'CSDDD' in?

Het voorstel voor de CSDDD verplicht grote ondernemingen om doorlopend onderzoek (due diligence) te verrichten naar hun eigen bedrijfsactiviteiten en die van de vaste partners waarmee ze samenwerken. Ondernemingen moeten daarbij in kaart brengen wat de effecten van hun eigen bedrijfsactiviteiten en die van hun vaste partners zijn op het gebied van milieu en mensenrechten.

Wanneer de bedrijfsactiviteiten van ondernemingen negatieve effecten hebben op het milieu en de mensenrechten, dan moeten die ondernemingen passende maatregelen nemen om deze negatieve effecten te voorkomen, te verminderen en te beëindigen.

Op jaarlijkse basis worden ondernemingen verplicht om te monitoren of hun eigen due diligence beleid en de maatregelen die zij naar aanleiding daarvan nemen effectief zijn. 

Daarnaast moeten ondernemingen een klachtenprocedure inrichten, zodat burgers, maatschappelijke organisaties en vakbonden die te maken hebben met de negatieve effecten, bij hen hun beklag kunnen doen.

Tot slot moeten ondernemingen publiekelijk communiceren over hun due diligence beleid en de maatregelen die ze nemen. 

Naast het due diligence onderzoek bevat het CSDDD-voorstel een aantal andere verplichtingen. Welke dat zijn en voor welk type onderneming deze verplichten gaan gelden, beschrijven wij hieronder.

CSDDD en klimaatplan

De grootste ondernemingen (groep 1 en deels groep 3, zie de toelichting hieronder) moeten naast het due diligence onderzoek een klimaatplan opstellen om ervoor te zorgen dat hun businessmodel en strategie in lijn zijn met het Klimaatakkoord van Parijs.

CSDDD en Civiele aansprakelijkheid

Het voorstel voor de CSDDD bevat ook regels voor civiele aansprakelijkheid van ondernemingen voor de negatieve effecten van hun bedrijfsvoering en de schade die anderen daardoor oplopen. Dit is een (gedeeltelijke) codificatie van de uitspraak in de rechtszaak van Milieudefensie e.a. tegen Shell.

CSDDD en de zorgplicht voor bestuurders?

Tot slot is in het voorstel een plicht opgenomen voor bestuurders van ondernemingen om in hun besluitvorming rekening te houden met de gevolgen daarvan voor het milieu, mensenrechten en klimaatverandering op de korte en lange termijn. Ook is opgenomen dat bestuurders verantwoordelijk zijn voor het op correct uitvoeren van het due diligence onderzoek en het nemen van passende maatregelen.

Het is de vraag of de zorgplicht voor bestuurders in de definitieve tekst van de CSDDD gaat terugkomen, omdat de Raad hiertegen bezwaar heeft gemaakt (zie ook hieronder). 

Voor welke ondernemingen is de CSDDD van toepassing?

De volgende ondernemingen vallen volgens het voorstel onder het toepassingsbereik van de CSDDD:

1. Ondernemingen in de EU met meer dan 500 werknemers en een wereldwijde omzet van meer dan EUR 150 miljoen.
2. Ondernemingen in de EU met meer dan 250 werknemers en een wereldwijde omzet van meer dan EUR 40 miljoen, als meer dan 50% van hun omzet behaald wordt in bepaalde hoog risico-sectoren (waaronder kleding, landbouw, visserij, hout, voeding, metaalproducten, chemische producten en minerale grondstoffen).
3. Ondernemingen van buiten de EU die in de EU meer dan EUR 150 miljoen aan omzet behalen of een omzet van meer dan EUR 40 miljoen, waarvan 50% is behaald in de hoog risico-sectoren.

Groep 1 en groep 3 (deze laatste groep voor zover er meer dan EUR 150 miljoen aan omzet is behaald in de EU) moeten naast de due diligence verplichtingen ook een klimaatplan opstellen.

Status van het CSDDD-wetgevingsproces en de verwachte inwerkingtreding

Het voorstel voor de CSDDD is op 23 februari 2022 door de Europese Commissie (het dagelijks bestuur van de EU) gepubliceerd.

De tekst van het voorstel is op het moment van publicatie van deze blog bestudeerd en besproken door het Europees Parlement en de Raad van Ministers (de Raad). Het Europees Parlement en de Raad voeren samen de wetgevingstaak in de EU uit. Beiden moeten daarom hun goedkeuring geven aan elk wetsvoorstel van de Europese Commissie.

Binnenkort starten de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad met hun onderhandelingen over het voorstel voor de CSDDD om uiteindelijk tot een definitieve tekst te komen. De verwachting is dat de onderhandelingen niet gemakkelijk zullen verlopen: het Europees Parlement vindt het voorstel van de Europese Commissie niet ver genoeg gaan, terwijl de Raad het voorstel juist wil inperken. Zo wil het Europees Parlement bijvoorbeeld de bonussen van bestuurders afhankelijk maken van het behalen van duurzaamheidsdoelen, terwijl de Raad het al dan niet behalen van bonussen een geheel interne aangelegenheid van ondernemingen vindt. De Raad wil ook de zorgplicht voor bestuurders schrappen. 

Het is de vraag of de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad tot overeenstemming komen over een definitieve tekst, voordat de nieuwe Europese verkiezingen plaatsvinden in het voorjaar van 2024.

Zodra de definitieve tekst is goedgekeurd, hebben alle lidstaten twee jaar de tijd om de richtlijn in nationaal recht om te zetten.

Impact van CSDDD op bedrijfsvoering

Verwacht wordt dat de CSDDD een flinke impact zal hebben op de bedrijfsvoering van grote ondernemingen.  Na inwerkingtreding van de CSDDD moeten zij doorlopend due diligence onderzoek verrichten en passende maatregelen nemen om negatieve effecten van hun bedrijfsvoering te voorkomen, te verminderen en te beëindigen. De exacte verplichtingen voor grote ondernemingen zijn op het moment van publicatie van deze blog nog niet bekend. Dit wordt pas duidelijk als de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad tot overeenstemming zijn gekomen over de definitieve tekst van de CSDDD. Wij houden u op de hoogte van de ontwikkelingen en status van de CSDDD via onze blogreeks, onze ESG-nieuwsbrief en onze website.

Deze blog is geschreven door Maaike Kamps en Mariëlle Deppe. Heeft u vragen naar aanleiding van een van onze blogs over ESG, neemt u dan gerust contact met ons op. Wij zijn u graag van dienst. 

Deze blog maakt onderdeel uit van de blogreeks 'ESG: De juridische actualiteiten'.

Download als pdf